ჰოლანდიაში მთები არ არის

რატომ გახდა თითქოს ერთი ჩვეულებრივი მოთხრობა მსოფლიო ბესცელერი და რატომ მგონია, რომ ეს ის ნაწარმოებია, რომელიც ნამდვილად სჭირდება დღევანდელ ქართულ საზოგადოებას? რობერტ აპდეგრაფის მოთხრობა „საოცარი ადამსი“ (Obvious Adams) პირველად 1916 წლის აპრილში Saturday Evening Post-ში  გამოქვეყნდა. ეს არის ისტორია ღარიბ ბიჭზე, რომელმაც დაიწყო ცხოვრება როგორც ოლივერ ბ.ადამსმა პატარა ბაკალეიის მაღაზიაში, გახდა „საოცარი ადამსი“ და მთელმა მსოფლიომ გაიცნო. ეს არ არის იაფფასიანი შინაარსის მოთხრობა, რომელიც გვასწავლის როგორ მოვიპოვოთ მეგობრები ან როგორ გავხდეთ წარმატებულები. აპდეგრაფი გვიხსნის თუ როგორ იქმნება ზესახელმწიფოები და ის ადამიანები რომლებიც წარმატებულ ქვეყნებს ქმნიან. ვხედავთ, რომ 1916 წლის შემდეგაც კი ადამიანის და სახელმწიფოს განვითარების შესახებ შეხედულებები არ შეცვლილა.

...საღამოს სკოლის დირექტორმა დამამთავრებელი კლასის მოსწავლეების პროფესიული ორიენტაციის ჩამოყალიბების მიზნით მოაწყო შეხვედრების სერია. პირველ შეხვედრაზე 

მოსწავლეებს შეხვდა ცნობილი სარეკლამო სააგენტოს Oswald Advertising Agency–ის პრეზიდენტი ჯეიმს ბ.ოსვალდი (James B.Osvald). ოსვალდმა მოსწავლეებს აუხსნა თუ რას საქმიანობდა სარეკლამო ბიზნესში. ოლივერ ადამსისთვის ეს იყო ყველაზე წარმატებული ადამიანი ვინც კი მას ცხოვრებაში ენახა. ლექციის დასრულების შემდეგ ოლივერს საშუალება მიეცა მისთვის ხელი ჩამოერთვა... ოლივერი რამდენიმე წელში Oswald Advertising Agency–ის ვიცეპრეზიდენტი ხდება და ჯეიმს ბ.ოსვალდის პენსიაზე გასვლის შემდეგ სარეკლამო სააგენტოს ხელმძღვანელობს.

ეს ყველაფერი ხდება XX საუკუნის დასაწყისში და როგორ წარმოგიდგენიათ, რომ საქართველოში XXI საუკუნის დასაწყისში სკოლის დირექტორს მსგავსი სურვილი გაუჩნდეს და მეტიც, რომელიმე წარმატებული ბიზნესმენი სკოლის მოსწავლეებს შეხვდეს.

ადამიანური რესურსების მართვა მენეჯმენტის ქართველი სპეციალისტებისთვის ახალგაზრდა მეცნიერებაა. კადრების დეფიციტი რომ ჩვენი საზოგადოების ყველაზე მტკივნეული რგოლია, ალბათ ამაშიც დამეთანხმებით. რა თქმა უნდა ადამიანს საკუთარი პროფესიული არჩევანის უფლება გააჩნია, მაგრამ უნდა შევეგუოთ იმასაც, რომ ჩვენნაერი საზოგადოება, ვინც საკუთარ მომავალში პროფესიულ რესურსს ვერ აყალიბებს Manhattan-ს ვერ აშენებს.

ვინც ჩვენს ბლოგს სტუმრობს იცის, რომ Art Econimics ge.-ს ბლოგი Art მარკეტინგის სპეციფიკისაა. ამიტომაც გამოიწვია აპდეგრაფის ამ ნაწარმოებმა ასეთი დაინტერესება. მცირე ხნით დავივიწყოთ „საოცარი ადამსი“ და ჩვენს პროექტს დავუბრუნდეთ.

მუშაობის პროცესში ჩნდება კითხვა–მარკეტინგი, სტრუქტურის თავისებურებიდან გამომდინარე, კონცეფციის მიხედვით, არსებობს მენეჯერული, ინოვაციური, ინტეგრირებული, ბიჰევიორული, პირდაპირი, სტრატეგიული, ეკოლოგიური და სოციალური–Art მარკეტინგი თავის სპეციფიკიდან გამომდინარე რომელ კონცეფციას ეკუთვნის?

ჩვენ გვინდა ავხსნათ, რატომ ვთვლით, რომ Art მარკეტინგი განვიხილოთ როგორც  განწყობის მარკეტინგული კონცეფცია. კინომარკეტინგის კვლევისას მაყურებლის ბაზრის შესწავლის დროს გვაქვს ოთხი საკვლევი სეგმენტი: გეოგრაფიული, დემოგრაფიული, ფსიქოგრაფიული და ქცევითი სეგმენტები. თავის მხრივ, გეოგრაფიული და დემოგრაფიული სეგმენტები ხასიათის მიხედვით იყოფა აღწერით, ხოლო ფსიქოგრაფიული და ქცევითი ქცევით ჯგუფებად. კინომარკეტინგში გეოგრაფიული და დემოგრაფიული სეგმენტების დადგენა აუცილებელ პირობას წარმოადგენს, ხოლო, რაც შეეხება ფსიქოგრაფიულ და ქცევითი სეგმენტების, ესე იგი ქცევითი ჯგუფის კვლევას, კინოსფეროს ხასიათიდან გამომდინარე განსაკუთრებული უპირატესობით გვესახება. როგორც ვხედავთ, მაყურებლის ქცევითი ჯგუფის საკვლევად საჭიროა მაქსიმალურად ორივე–ფსიქოგრაფიული და ქცევითი სეგმენტების კვლევა.

ჩნდება კითხვა, რომელია ჩვენს მიერ ჩამოთვლილი კონცეფციებიდან კინობაზრის საკვლევად ყველაზე მისაღები კონცეფცია?

როდესაც მარკეტინგის კონცეფციების ჩამონათვალს ან კვლევის მეთოდებს ვკითხულობთ, ვხედავთ ფსიქოლოგიის და მარკეტინგის კვლევების დროს გამოყენებულ მსგავს ძირეულ მიმართულებებს და ტერმინებს (როგორიცაა ბიჰევიორული, ემპირიული, სოციალური და ა.შ.). მეტიც, ვხედავთ რომ საბოლოო ჯამში ფსიქოლოგიაც და მარკეტინგიც შეისწავლის ადამიანს, როგორც მომხმარებელს და იკვლევს ადამიანში მოთხოვნილების წარმოშობის და მისი დაკმაყოფილების კანონზომიერებებს.

თუ ფსიქოლოგიის განვითარების ეტაპებს მივყვებით, ჩვენი თემიდან გამომდინარე დამეთანხმებით, რომ მეტაფიზიკურ შეხედულებებთან შორს ვდგავართ. რაც შეეხება ემპირიულ კვლევებს სადაც კვლევის საგნად სულიერი და ფსიქიკური მოვლენებია მიჩნეული პირდაპირ კავშირშია მაყურებლის ფსიქოგრაფიული სეგმენტის კვლევასთან.

ბიჰევიორული მიმდინარეობის წარმომადგენლების აზრით კი კვლევა ნამდვილ მეცნიერებად შეიძლება ჩაითვალოს, თუ კვლევის საგნად ობიექტურად მოცემულ სინამდვილეს დაისახავს მიზნად. ბიჰევიორული მოძღვრების თანახმად არც მეტაფიზიკური და არც ემპირიული მოძღვრება არ შეიძლება ნამდვილ მეცნიერებად ჩაითვალოს და იგი ფსიქიკას განიხილავს როგორც ქცევითი მოვლენების გამოვლინებას. ბიჰევიორიზმი კი თავის მხრივ, როგორც ვიცით, წარმოადგენს ქცევათმეცნიერებას, რომელიც ისევ და ისევ პირდაპირ კავშირშია მაყურებლის ქცევითი სეგმენტის კვლევასთან.აქედან გამომდინარე, ფსიქოლოგიის მეცნიერების შემდგომმა განვითარებამ გვაჩვენა, რომ მიუხედავად ემპირიული და ბიჰევიორული მოძღვრებების ურთიერთ წინააღმდეგობებისა ისინი ერთმანეთისგან დამოუკიდებლად არ არსებობენ. ამ ტანდემმა განსაკუთრებული გზა გაიარა დუალიზმისა და ფსიქოფიზიკური პარალელიზმის გავლით და მიადგა მექანიზმს, რომელსაც დიმიტრი უზნაძემ განწყობა უწოდა. განწყობა არის სუბიექტის მთლიანი მდგომარეობა, რომელიც გამოხატავს მზაობას კონკრეტული ქცევის შესასრულებლად. განწყობა წარმოიქმნება მოთხოვნილებისა და მისი დამაკმაყოფილებელი სიტუაციის საფუძველზე და განსაზღვრავს ყოველგვარი სახის ფსიქიკური აქტივობის აღძვრასა და მიმდინარეობას.დიდ ბოდიშს მოუხდი ფსიქოლოგებს, რომ სულ რაღაც ნახევარი გვერდი არაფსიქოლოგმა თავს უფლება მივეცი და ფსიქოლოგიაზე ვისაუბრე. მაგრამ მინდა გითხრათ, რომ ასეთი მსგავსება რაც მე ამ ორი განსხვავებული მეცნიერების მარკეტინგსა და ფსიქოლოგიას შორის ვნახე, ალბათ ხშირად არ შეგვხვდება.ერთიანობისა და მსგავსების მთავარი ამოსავალი–მოთხოვნილების შექმნისა და მისი დაკმაყოფილების კვლევა, ფსიქოგრაფიული (ფსიქიკა) და ქცევითი (ბიჰევიორული) მეთოდებით.იყო საუბარი, განწყობის მარკეტინგული კონცეფცია ფსიქოანალიზისთვის დაგვეკავშირებინა, მაგრამ საბედნიეროდ XX საუკუნის 60–იან წლებში ქართველი მეცნიერის აპოლონ შეროზიას მიერ ჩატარებულმა სამეცნიერო კვლევებმა გვაჩვენა, რომ ეს მხოლოდ მცდელობა იყო და ფსიქოანალიზი და განწყობა სრულიად განსხვავებული მიმართულებებია.

თავი რომ არ მოგაბეზროთ მოკლედ ავხსნათ, რატომ გვინდა ჩვენი კვლევა განწყობის მარკეტინგული კონცეფციით გავაგრძელოთ. როგორც ვნახეთ ემპირიული და ბიჰევიორული კვლევების ერთმანეთისგან დამოუკიდებლად ჩატარებას ფსიქოლოგები უკვე რამდენიმე ათეული წელია აღარ მიმართავენ. ჩნდება კითხვა, რატომ იქნება მაშინ სწორი მარკეტინგული კვლევების შემთხვევაში ამ ორი კონცეფციის გაცალკევება. აქედან გამომდინარე ჩავთვალეთ, რომ კინობაზრის კვლევა, მარკეტინგისთვის სრულიად ახალი–განწყობის მარკეტინგის კონცეფციით ჩავატაროთ.და ისევ დაუბრუნდეთ „საოცარ ადამსს“. როდესაც ოლივერ ბ.ადამსმა მორიგი წარმატებული გადაწყვეტილება მიიღო მის გვერდში მყოფი სარეკლამო კომპანიის თანამშრომელი ფიქრობდა–„რაში იყო ამ ადამიანის წარმატების საიდუმლო?“ და მას გაახსენდა ერთი პატარა ბიჭის საკლასო თემა ჰოლანდიის მთების შესახებ.
ჰოლანდიის მთები„
ჰოლანდიაში მთები არ არის“.
აი პასუხი. არავითარი საიდუმლო–ეს რეალობაა!

                                                              ზაზა მინდიაშვილი (Art Economics ge)